|
|
(8)
Bốn loại Hỷ Lạc
Tất cả chúng ta đều
kiếm tìm hạnh phúc, nhưng rất ít người bắt được. Hai điều trong Tứ
Diệu Ðế của đức Phật đã nói rằng hạnh phúc thế gian là ảo
tưởng, vậy mà ta chẳng bao giờ từ bỏ hy vọng tìm thấy nó. Tuy nhiên
điều đó cũng không hoàn toàn xấu, vì nếu không có lòng mưu cầu
hạnh phúc, ta sẽ trở nên thối chí, nản lòng khi không thể tìm được
hạnh phúc hoàn toàn.
1. Hỷ lạc qua các
Cảm thọ
Ðức Phật nói về bốn loại, bốn cấp bực
của hạnh phúc. Thứ nhất là dục giới, do sự xúc chạm của các giác quan mang
đến. Ðức Phật ví đó giống như một con bò chỉ có da, trong khi bọn
ruồi đậu thì cố tìm thịt sống, nên luôn tạo ra sự đau khổ. Ðó là một
cái nhìn sâu sắc về ngũ dục. Ðức Phật cũng nói về ngũ dục là
phương tiện đầu tiên đem lại cho ta hạnh phúc. Và phần đông chúng sanh
trụ ở cấp bậc này. Nhưng không phải lúc nào ta cũng nắm bắt được dục lạc
ta tìm kiếm, ngay như ta có tìm được, thì nó cũng đến rồi đi, do
đó không thể có hạnh phúc trường cửu qua sự tiếp xúc của sáu căn
với sáu trần. Khi sự xúc chạm đem lại cảm giác dễ chịu ta thấy hạnh phúc.
Nhưng cũng có những sự xúc chạm, đem lại khó chịu, khi cơ thể ta không
được thoải mái hay khi ta không được nghe những lời mát lòng mà ta muốn
được nghe, không được nếm những mùi vị ta ưa thích, hay ngửi phải mùi
hôi thối, hay nhìn thấy những cảnh ta không thích. Không ai thoát khỏi những
cảnh này. Không ai có thể sống mà không kinh qua những xúc chạm gây khó
chịu.
Nhưng cũng không có ai đi qua cuộc đời mà
không kinh qua những cảm xúc dễ chịu. Nếu có nghiệp thiện ta có
50-50 cơ hội. Phân nửa thời gian ta được những xúc chạm dễ chịu, phân nửa
không. Phần đông chúng ta tìm cách để tăng thời gian của xúc chạm dễ
chịu lên, và muốn chúng xảy ra 100% lần, là điều không thể có. Không
thể nào có chuyện đó, nhưng người ta vẫn theo đuổi chúng. Và lại
trách cho hoàn cảnh bên ngoài khi cảm xúc khó chịu hay cảm giác đau đớn dấy
khởi làm cho ta đau khổ. Lý do thật sự, dĩ nhiên nằm bên trong chúng ta,
vì chúng ta phản ứng lại với các cảm xúc.
Người càng trong sạch càng có nhiều lạc
thọ. Một tâm hồn trong sáng sẽ tìm thấy niềm vui ở nhiều điều
nhỏ nhặt nhất. Một ngày đẹp trời, thảm cỏ xanh, một cuộc đàm thoại thú
vị.
Người không trong sạch có lẽ chẳng để
ý đến thứ này. Có thể họ chẳng bao giờ biết ngắm bầu
trời đẹp hay một thảm cỏ xanh. Có lẽ họ đi tìm cảm xúc ở những thứ
tầm thường hơn. Rượu, thuốc phiện, đồ ăn ngon, gái đẹp, có lẽ là
những thứ mang đến cho lạc thú hơn.
Nếu các cảm xúc thanh tao, vô hại thì
đâu có gì là xấu. Tuy nhiên Ðức Phật cho rằng chúng nguy hiểm vì ta dễ
biến chúng thành mục đích của đời sống, con đường ta phải theo đuổi,
ta cố gắng tìm thêm, tìm thêm, và chúng lại bên ta mãi mãi. Ðó chính là
sai lầm của ta, vì điều đó không thể thực hiện được. Không có
cảm thọ nào vĩnh viễn cả. Thật ra nếu chúng vĩnh viễn thì chưa chắc
chúng còn cho ta những cảm giác thích thú. Hơn nữa cũng không thể chắc
là ta có thể tìm được các khoái cảm. Việc tìm kiếm làm chúng ta
mất thì giờ, sức lực, ta sẽ không còn thì giờ để làm những việc có
ý nghĩa hơn.
Thân có các giác quan. Ðiều đó
hiển nhiên. Tuy nhiên, nếu có chánh niệm, ta có thể thấy rằng
các cảm giác dễ chịu do sáu căn mang lại đều là của báu của người ngu.
Chúng lấp lánh, nhưng chẳng có giá. Ta có thể nhìn ngắm vẻ hào nhoáng
đó, nhưng chớ bám víu vào chúng. Vậy mà chúng sinh vẫn cứ luôn đau khổ vì
không thể có được những gì do sáu căn đem lại.
2. Hỷ lạc của chư
Thiên
Hạnh phúc thứ hai là hạnh phúc như cõi
Trời. Nói thế không có nghĩa ta phải là thành thánh, hay phải chết
trước đã, mới được vào cõi Trời Dục Giới. Ðiều đó xa vời, không
liên quan gì đến đời sống hiện tại của ta. Nhưng thật ra, người đã
vun trồng được bốn đặc tính cao quý (tứ vô lượng tâm ): Từ, Bi, Hỉ và
Xả sẽ được hưởng niềm vui của cõi Trời Dục Giới. Thứ hạnh phúc đó
được so sánh sống trong thiên đàng ở cõi giới. Thứ hạnh phúc đó không
tùy thuộc vào ngũ dục mà chỉ tuỳ thuộc vào tâm ta. Ðiều kiện duy
nhất là phải thanh tịnh hoá tâm ta để có thể chứa đựng được từ,
bi. Cả từ và bi là hai đặc tính của trái tim, cũng như thông minh là đặc
tính của trí tuệ, chúng có thể được vun trồng, nuôi dưỡng. Khi ta
đạt được những điều đó, thì hạnh phúc, an lạc sẽ ở tại tâm. Tha
nhân cũng sẽ được nhờ, nhưng ta là người được hưởng quả an lạc trước
tiên, vì lúc đó tâm ta hoàn toàn không phụ thuộc vào những gì xảy ra quanh
ta. Người khác nói gì, làm gì, chuyện gì xảy ra hay không xảy ra trên
thế giới này, đều không ảnh hưởng đến ta. Khi tim ta được ươm
trồng thanh tịnh với từ, bi thì không có gì có thể đụng chạm đến
nó. Có một sự an lạc, hài hòa, dễ chịu, một cảm giác an toàn luôn ngự trị
trong tâm trí ta.
Niềm vui này thanh cao hơn so với niềm
vui do ngũ dục mang đến. Tự nó không dẫn đến sự giải thoát, nhưng
chắc chắn nó là hành trang cần thiết trên đường đến giải thoát.
Từ và Bi, tự chúng không sinh ra cái thấy
bên trong. Chúng chỉ làm lắng dịu những ngọn sóng tình cảm. Khi những làn
sóng của đau khổ, buồn phiền, lo âu, sợ hãi, ganh ghét, t hiềm, hối
hận, cuối cùng lắng xuống thì mặt nước sẽ trong xanh, không gợn sóng giống
như một tấm gương, tấm gương của tâm. Tấm gương đó giúp ta thấy mọi
việc rõ ràng. Không có sự vun trồng những tình cảm tốt đẹp đó, ta
không thể phát triển hơn. Ta có thể hiểu Pháp, nói Pháp nhưng
ta không thể đoạn trừ đau khổ. Những ngọn sóng tình cảm là vực
chắn. Chúng không chỉ ngăn trở cái nhìn của ta được dễ dàng, mà còn che
khuất chính con đường ta phải đi. Khi còn u mê, mờ mịt ta sẽ không biết
mình đang đi đâu. Thậm chí có thể quên rằng mình đang dự vào cuộc
hành trình nào đó.
An lạc ở cõi Trời Dục Giới không tùy thuộc
vào luân hồi, sinh tử. Nó có thể xảy ra ngay ở đời sống hiện tại.
Ðó là sự tu tâm và ai cũng có thể tu được. Không cần phải khóa
thiền nào, hay phải là người đặc biệt gì, ai cũng có thể làm
được. Ðây là một niềm vui có thể tìm thấy do chính sự tu tập không
cầụn phải tìm kiếm đâu xa.
3. Hỷ lạc trong
Ðịnh Tâm
Niềm vui thứ ba đến từ sự nhiếp
tâm trong thiền định. Niềm vui này cũng chỉ có được khi ta thanh tịnh
há hành động của mình, đã có được sự độ lượng, lòng từ ái trong tâm
hồn. Nó cũng không đòi hỏi ta phải là người hoàn toàn, chỉ có bậc A la
hán mới được như thế. Nó chỉ đòi hỏi chút khoáng đạt trong tâm.
Ngừơi tu thiền thường tìm được
niềm vui như thế. Nhưng ta cần phải huân tập sự chú tâm, thường
xuyên thực hành tọa thiền để đạt được sự lắng sâu trong
thiền định. Có rất nhiều mức độ của niềm vui, thanh thoát, dễ
chịu khi thiền định. Chúng giúp cho tâm được an lạc ngay cả sau khi đã
xả thiền.
Người mà có thể lắng tâm trong
thiền định và tìm được hỷ lạc trong đó là người có thể tìm
thấy niềm vui ngay cả trong những hoàn cảnh bất như ý. Người đó
biết rằng bất cứ lúc nào mình cũng có thể được sự an lạc của trong
thiền định. Biết được như thế, tạo cho họ cảm giác dễ chịu
trong tâm vì không có gì còn là quan trọng với họ nữa. Khi một người
có thể nhập định lúc nào họ muốn, trong bao lâu tùy họ, thì đó
là thực tại của họ, không phải những tranh giành, cãi cọ, chiến
tranh, tương lai, quá khứ làm họ bận tâm như bao nhiêu người khác. Những
thứ đó không còn quan trọng đối với họ. Thực tại trụ ở trong
niềm vui của thiền định.
Nhiếp tâm hay chánh niệm cũng sửa
soạn cho tâm. Nó mang đến cho tâm không những chỉ khả năng hạnh phúc, mà
cả khả năng duy trì niềm vui đó. Tâm có thể ổn định theo ý
mình, là tâm kiên cố. Tâm chúng sinh khó ổn định. Nó luôn dao động mà
không cần một động lực nào tác khởi, vì đó là bản thể của nó. Nó
không đủ sức mạnh để xuyên qua bức tường ảo tưởng. Trước bất cứ trở
ngại nhỏ bé, hoặc một lời chê bai nhẹ nhàng, hay hơi khó chịu của cơ
thể, tâm yếu đuối như bún lập tức tan thành mảnh vụn. Nó còn làm
đựơc gì khác hơn chứ?
Tâm kiên cố cứng như đá tảng, không
thể lay chuyển. Một tảng đá kiên cố chắc chắn là một dụng cụ tốt
hơn cọng bún để đập bể bức tường. Tâm kiên cố sẽ không lay
chuyển trước những khó khăn nào. nó có đủ sức mạnh để xuyên qua
thực tại của cuộc sống, tiến đến một thực tại tuyệt đối hơn.
Có tám mức độ của sự nhiếp tâm trong
thiền định, giống như tám căn phòng trong một ngôi nhà. Nếu cuối
cùng ta có thể tìm được đúng chìa khóa để mở căn phòng thứ nhất
ở cửa ngoài, thì không có lý do gì ta cũng không thể đi vào những
căn phòng khác. Không có gì khó để tìm ra chìa khoá và căn phòng đầu
tiên. Chìa khóa là sự chủ tâm và hơi thở, và cánh cửa phòng ngoài được
mở khi ta tiếp tục hành thiền với lòng kiên trì và quyết tâm. Ta
sẽ không bỏ nửa chừng "Ồ, đủ rồi chân ta đã đau rồi", hay
"Có ích gì?" hay "Cho kiếp sau à?" hay "Khó quá cho
tôi", hay bất cứ lý do nào khác.
Ðức Phật dạy: - Kẻ ngu thường nói:
"Sớm quá, trễ quá. Nóng quá, lạnh quá. No quá, đói quá". Cánh cửa
đằng trước mặt chỉ chờ ta mở ra. Ta lại có chìa khoá. Và ta chỉ cần tra
chìa khoá vào ổ khoá. Khi cửa mở ta sẽ thấy các phòng đều hoành tráng.
Sự hoành tráng ở ngay trong tâm trí ta nhưng hiện giờ nó còn bị khóa. Ta
sẽ không thể mở khoá nếu như ta không biết tu thiền. Nhiều
người không bao giờ có thể mở được khóa vì họ không biết chìa
khoá là gì hoặc không biết có một cửa vào như thế. Chúng ta rất may
mắn được biết lối vào, và có thể cửa đã hé mở cho ánh sáng tràn
vào.
Khi sự nhiếp tâm đã được kiên định
một thời gian, tâm sẽ trở nên trong sáng, và thân thanh tịnh. Mỗi giây
phút nhiếp tâm là mỗi giây phút thanh tịnh. Những ô trược mà ta
thường đắm chìm, mang lại cho ta bao đau khổ, phiền não được gạt sang
một bên trong thiền định. Càng có cơ hội để gạt chúng sang một bên,
chúng càng khó thể trở thành thói quen của ta. Ta càng thường có thể
nhiếp tâm, ta càng dễ lãng quên chúng. Lúc đó việc đạt được một
tâm trong sạch, xán lạn chỉ là việc dễ dàng thôi.
Sự nhiếp tâm bắt đầu bằng những cảm
giác dễ chịu. Những cảm giác này dấy khởi vì tâm ở trong trạng thái đó
không bị quấy nhiễu. Ðiều này chứng tỏ cho chúng ta thấy là nếu ta
không phiền não, và giữ được tâm luôn trong sáng, thanh tịnh thì ta luôn
có những cảm giác thoải mái dễ chịu.
Ở đây ta biết về những thành
quả ta có thể đạt được, điều đó làm ta muốn được ở trong trạng
thái đó lâu dài. Niềm mong ước lành mạnh, lợi ích dần dần đưa ta
đến trạng thái không còn mong cầu, do đó không còn đau khổ thất
vọng.
Sự nhiếp tâm bắt đầu bằng cảm giác dễ
chịu, rồi dần dần đưa ta đến trạng thái an lạc, hạnh phúc. Ðiều
này chứng tỏ một lần nữa là tâm thanh tịnh chỉ biết có an lạc. Khi có
phiền não thì có ô trược. Hai thứ này đi với nhau như hình với bóng.
Người an lạc không mong đạt được hạnh phúc qua các căn trần vì họ
biết chúng rất ngắn ngủi. Người hạnh phúc thật sự là người luôn an lạc
mà không phụ thuộc vào ngoại cảnh. Người như thế sẽ dễ dàng nhiếp
tâm thiền định, để tìm cho tâm mình một chỗ an trú thanh tịnh,
không còn phiền não dấy khởi. còn phiền não là do tâm ta còn chưa
thanh tịnh. Khi có phiền não dấy khởi, nếu ta nghiệm xét sẽ thấy
rằng do có sự ô trược ngầm ẩn chứa trong tâm. Nếu không tìm ra được
điều đó, thì do ta chưa thật sự soi xét lại mình.
Khi ở trong thiền định, tâm không còn
bị năm chướng ngại quấy nhiễu. Khi các cảm giác dễ chịu, an lạc dấy khởi
thì tâm hỉ, xả cũng theo sau. Xả bỏ đưa đến cảm giác không còn ham
muốn điều gì. Có người còn có cảm giác mình hoàn toàn không còn tham
ái dục nữa nhưng đó chỉ là ảo giác. Dầu gì, ít ra trong những giây phút
đó, lòng ham muốn bị cũng bị hoại diệt.
Ðó là một kinh nghiệm qúy báu khi đạt
đến trạng thái không còn tham dục. Ðó là một niềm hạnh phúc
tuyệt đối. Một hạnh phúc đáng kiếm tìm. Khi đã kinh qua kinh
nghiệm đó, ta sẽ biết được mình phải theo đuổi điều gì. Không
phải là theo đuổi để được việc gì. Mà theo đuổi để cởi bỏ
hết mọi thứ. Ðây là điều nhiều người đã lầm tưởng một
cách khá buồn cười. Khi mới bắt đầu tọa thiền, ta mong tìm được an
bình, vui vẻ, hạnh phúc tuyệt vời, là những điều ta chỉ có thể
có được khi ta đã buông bỏ những thứ khác. Như Chấp ngã và Tham dục.
Khi ta đã được nếm - dầu chỉ trong
giây phút - niềm hạnh phúc tuyệt vời của lòng không tham dục, ta
biết mình phải làm gì. Không phải để đuổi theo sự hỷ lạc, mà
cái ta cần ươm trồng chính là sự cởi bỏ, buông xả. Không có sự buông xả,
đời sống là một chuỗi dài của ham muốn. Sự buông xả là câu trả lời cho
mọi chứng bịnh đạt thành tích; dầu trong thế gian hay trong đời sống
tu hành. Cố gắng để đạt được cái gì đó trong đời sống tu hành thì
cũng mê muội như cố gắng đạt được điều gì trong đời sống thế
gian. Không có gì cần đạt được. Chỉ cần tập buông xả. Càng cởi bỏ
nhiều ràng buộc với chấp ngã, lòng ham muốn và những thứ tương tự, thì
hạnh phúc tuyệt vời càng dễ đến hơn.
Niềm an lạc do thiền định mang
đến dựa vào sự thanh tịnh. Cũng vậy, trong đời thường, nếu ta
biết gieo trồng thanh tịnh, thì ta cũng sẽ được an vui. Tuy các cảm giác
dễ chịu, an lạc, xả bỏ trong thiền định thâm sâu hơn các lạc thọ
thế gian, nhưng trước hết ta phải thanh tịnh trong đời thường, rồi ta
mới có thể tìm được sự thanh tịnh trong thiền định. Chúng đi đôi
với nhau. Ta càng khó tìm được cảm giác dễ chịu khi tham thiền, thì ta
càng phải nỗ lực thực tập thanh tịnh hoá thân tâm hơn.
Niềm vui trong thiền định được coi
là thành quả tối ưu mà ta có thể đạt đựơc. Ðó là một sai lầm vì
niềm vui đó cũng chỉ tạm thời, mà không hoàn toàn độc lập, hay vô
điều kiện. Có nhiều điều kiện kèm theo như là: phải có
nơi yên tịnh, thân thế phải khỏe mạnh để có thể ngồi yên, và
có khả năng nhiếp tâm. Dầu niềm vui này không phụ thuộc căn trần bên
ngoài, nó vẫn còn phải tùy thuộc vào các điều kiện của thân, tâm.
Niềm vui đó chưa phải là tuyệt đối.
4. Hỷ lạc qua
Tuệ Minh
Niềm hạnh phúc thứ tư ở cấp bậc cao
nhất, là niềm vui của nội quán, tuệ minh. Tuệ minh trong ngôn từ
Phật học, được dùng khi nói đến sự hiểu biết về Vô
thường, Phiền não và Vô ngã. Nếu ta có thể thấy rõ được bản
tánh của một trong ba đặc tính này, thì ta biết tất cả, vì chúng liên
hệ nhau.
Niềm hạnh phúc tuyệt vời của
kiến tánh có nghĩa là ta đã dẹp bỏ được chấp ngã. Khi ta có thể
buông bỏ cái tôi, thì ta sẽ nhẹ nhàng giải thoát xiết bao.
Ramana Maharshi, một hiền triết ở
miền Nam Ấn Ðộ, so sánh những vọng tưởng về Ngã chấp giống
như một người hành khách trên tàu hỏa. Ðã bước vào toa rồi, người ấy cứ
ôm chặt các hành lý trong tay, thay vì bỏ các hành lý vào chỗ
để hành lý. Cũng thế, dầu không cần thiết, ta luôn mang mớ
hành lý nặng nề của Ngã chấp theo bên mình. Những vọng tưởng
về Ngã chấp làm ta thấy mọi việc có vẻ đe dọa, tấn công ta,
họa hoằn lắm thì bảo vệ ta, nhưng khó đối trị, như ngọn núi ta
phải vượt qua. Nó làm cho cuộc đời thêm khó khăn.
Các món phiền não, ô trược là lòng ham
muốn, sân hận, yếu đuối, lo âu, càn bướng, bám víu và quan điểm
riêng của mình. "Khi ta hoàn toàn buông bỏ các quan điểm, ý
kiến của mình, ta có thể nhìn thấy bản vẽ của mọi vật rõ ràng
hơn", đó là đức tính của bậc A la hán. Với chúng ta các quan điểm,
ý kiến chính là sự thất bại của ta. Khi ta bắt đầu bảo vệ quan
điểm, ý kiến của mình, thì thực ra ta đang bảo vệ cho cái tôi
của mình. Sự tranh cãi về một quan điểm cho ta thấy rằng quan điểm
đó không được thiết lập dựa trên kinh nghiệm. Vì người ta không
cần bào chữa cho kinh nghiệm. Giáo lý của Ðức Phật dựa trên kinh
nghiệm mà có. Trong khi các quan kiến thì lại dựa vào Ngã chấp. Các
quan kiến nầy đều không phải là sự thật tuyệt đối.
Nhìn thấy rõ ràng tất cả những thăng trầm,
biến đổi của vạn vật, trong đó có bản thân chúng ta, giúp ta thấy rằng
không có gì trong cõi đời này đáng gìn giữ, bám víu. Nhờ có kiến
tánh, ta không chống báng quan điểm của ngừơi khác, tránh nẩy sinh ra bao
nhiêu phiền phức trong cuộc đời. Mỗi người có quan điểm riêng
của mình. Không có gì tốt hơn là chúc phúc cho họ thay vì tranh cãi. Sự
bám viú vào quan điểm của mình cho thấy là ta vẫn chưa hiểu rõ tính
cách vô thường của sự vật. Nếu hiểu rõ đượĩc sự vô thường, ta
sẽ không nói " Tôi thế này, tôi thế nọ" để có
thể xem xét sự việc cẩn trọng hơn. Tôi là ai? Tôi có phải là
ngừơi sáng hôm qua được thiền định? Hay là người sáng nay tọa
thiền mà cứ lo ra? Là kẻ có tâm nghi hoặc hay người hết lòng tin
tưởng vào Phật Pháp? Người nào là Tôi? Hay Tôi là tất cả những người ấy?
Nếu thế, Tôi thật là hỗn tạp. Tôi phải là thiên hạ, chứ không
phải một người. Vậy thì ta phải chọn lựa: Tôi là Tất cả hay là Không?
Nếu không nhận là Không thì phải là Tất cả. Thử tưởng tượng cả trăm
ngàn con người khác nhau trong một con người. Nói thế không phải là
khuếch đại đâu, trong suốt cuộc đời ta đã có hằng triệu tư tưởng,
ý nghĩ, cảm giác, quan điểm, phản ứng khác nhau, đó là chỉ một cuộc
đời. Nếu ta chọn làm tất cả thì cuộc đời ta sẽ phức tạp, đau khổ
hơn nếu ta không là ai trong họ cả. Vậy thì tại sao không chọn cái
Không?
Tuệ Minh không dung chứa Ngã chấp. Tại
sao? Vì "cái Tôi" muốn hiện hữu. Muốn được là gì đó. Là gì?
Là ai? Ở đâu? Ðể làm gì? Tất cả chỉ là các quan điểm, được
điều kiện hoá qua quá trình tư duy của ta. Khi ta không chấp vào bất
cứ điều gì, an lạc sẽ đến với ta. Ta hạnh phúc trong sự biết
chấp nhận. Không có gì cần được hoàn thành, tạo tác hay thay đổi. Tất cả
đều như tự thể của chúng.
-oOo-
Bốn mức độ của niềm vui khởi đi từ
ngũ dục đến tuệ minh sát là một quá trình thanh tịnh hoá liên tục.
Tất cả chỉ có thể chứng nghiệm bằng kinh nghiệm của bản thân. Vì
lẽ đó sự tu tập của đời sống nội tâm phải được ưu tiên. Ta không
thể lơ là, chễnh mãng dù đang ở đâu, làm gì: ở bãi biển, trong
thiền viện, đang lái xe, hay ở trên máy bay. Không được nghỉ ngơi.
Ðể thoát ra khỏi ngũ dục, ta cần nghĩ đến việc phục vụ cho
người khác trước tiên. Nghĩa là tu tập Từ bi. Phục vụ cho người khác nghĩa
là tập quên mình. Phục vụ người khác có thể bằng nhiều hình thức.
Giúp người rửa tay chân hay giúp người tu thiền, cũng là phục vụ, không
có gì khác nhau. Phục vụ là lòng từ, từ tâm là phục vụ. Tâm định có
đựơc là nhờ lòng Từ. Một trong mười một điều lợi ích khi có Từ tâm
là tâm ta sẽ vào Ðịnh dễ dàng.
Không nên coi Ðịnh như là một mục đích,
cứu cánh của ta. Ðó chỉ là phương tiện. Phương tiện nuôi dưỡng
tâm để quán xét thực tại. Có hai loại thực tại: tương đối và
tuyệt đối. Ai cũng biết thực tại tương đối. Trong đó có đàn ông,
đàn bà, trẻ già, giàu, nghèo, ngu, khôn. Có thú vật, cây cỏ, bông hoa,
trăng sao, thiên đàng và tất cả những thứ mà ta nghĩ sẽ ban cho ta hạnh
phúc. Trong thực tại tuyệt đối, không có gì giống như thế. Chỉ có
các bản thể vật chất của những thứ taọ ra bởi tâm. Tất cả chỉ có
thế. Không có cái gọi là "tôi", là "anh". Không có
gì chỉ có bản thể sự vật luôn biến đổi. Ngay đến vũ trụ quanh
ta cũng thay đổi. Và chúng ta cũng thế.
Tâm định, an lạc, hạnh phúc là tâm có
thể chấp nhận được thế giới luôn biến đổi này và sử dụng nó
như thế nào để có ích. Tâm không ổn định sẽ không thể chấp
nhận những việc bất như ý, họ nói: "Nhưng tôi muốn được
hạnh phúc, sung sướng". Ðó là tâm của đa số chúng sanh. Tâm luôn an
lạc và không phụ thuộc vào ngoại giới, là tâm có thể nói: "Ðây là
sự giải thoát ra khỏi những khổ đau. đây là hạnh phúc thực sự". Tâm
đó sẽ nhìn rõ thực tại tuyệt đối của tất cả những gì đang xảy ra
trên thế giới, không phải bám víu, nương tựa vào bất cứ điều gì,
không phải trở thành gì, hay là gì đó trong đời. Tâm chỉ làm những gì cần
thiết phải làm ở một thời điểm nào đó, rồi buông xả.
Niềm vui trong Tuệ Minh không phải là
sự lâng lâng, oà vỡ. Ðó là thứ hạnh phúc chứa đựng an bình, không phải
có được do tham cầu, mong ước. Khi không còn vọng tưởng, tâm chân thật
sẽ nhận biết được điều đó.
[Chương trước][Mục
lục][Chương kế] |