Chú giải luật Thiện-kiến,
nguyên bản Thiện kiến tỳ bà sa (Paly: Samantapàsàdikà) 18
cuốn, do Tăng-già-bạt-đà-la (Sanghabhadra - Chúng-Hiền, Ðệ
tử Ngài Buddhaghosa) dịch từ thời Nam-Tề, vào khoảng Vĩnh
minh năm thứ 06 Dương lịch năm 488 tại chùa Trúc lâm, Quảng
châu, Trung quốc, giải thích Luật Theravàda theo truyền thừa
của Thượng tọa bộ Tích-lan. Bộ chú giải này là một
trong năm bộ luận giải thích về luật trong Luật bộ thuộc
Hán dịch Bắc truyền Ðại tạng kinh lưu hành tại Trung
quốc và được đưa vào Ðại chính tân tu Ðại tạng kinh
N.1462, tập 24 do Nhật bản biên tập.
Từ Quyển 1 đến Quyển 5 ghi lại một phần
sinh hoạt của Tăng đoàn sau khi Phật Niết bàn, các cuộc
kiết tập kinh điển và sự truyền trì luật tạng, chư tổ
truyền thừa, sinh hoạt tăng đoàn... đến sự việc Trưởng
lão Mahinda con trai vua A-dục truyền Phật giáo sang Tích lan.
Từ Quyển 5 trở về sau giải thích giới bản tỳ kheo và các
kiền độ. Ðối chiếu bộ luật này với Nam truyền Ðại
tạng kinh thì phần Tựa nằm ở phần Thiện-kiến luật chú
tự tập 70, phần sử vua A-dục và chư tổ truyền thừa ở
phần Ðại vương thống sử tập 65, từ Quyển 5 trở về sau
nằm phân tán trong Luật tạng từ tập 1 đến 5.
Bộ luận này là một bản sao dịch từ bản chú
giải Luật tạng Nam truyền của Luận sư Phật-Minh Buddhaghosa
soạn thuật vào đầu thế kỷ thứ V. Trong Bộ luận này có
nói đến sự việc không chấp nhận các học giới liên quan
đến tháp Phật trong phần chúng học pháp của luật Tứ
phần. Thứ tự và nội dung giải thích từng học giới trong
bộ này theo thứ tự luật tạng Nam truyền và quan điểm
của Thượng tọa bộ Tích lan mà tài liệu trích dẫn là
Luật tạng Theravàda, Thanh tịnh đạo luận Visuddhimagga của
Ngài Phật Minh và những mẫu chuyện về trì luật tại Tích-lan.
Nguyên bản, các giới không ghi rõ thứ tự, chúng
tôi cho thêm thứ tự theo chú thích của tạng Ðại chính và
giới bản của Luật tạng Theravàda.
Trong phần giải thích, có những câu không nêu rõ
chánh văn Luật mà chỉ giải thích, chúng tôi dịch theo ý
những đoạn tương đương trong Luật tạng Nam truyền.
Với những câu mà nguyên bản trích dẫn Thanh
tịnh đạo luận nhưng tối nghĩa, tôi dịch theo những câu tương
đương trong bản Việt dịch Thanh tịnh đạo của Ny sư Trí
Hải.
Phần giải thích từng học giới và các Kiền
độ, gặp những chổ khó hiểu, chúng tôi dựa theo phần
giải thích trong Luật xuất gia của Ngài Hộ tông, Tứ thanh
tịnh giới của Ngài Bửu chơn và Tứ phần hợp chú, Yết ma
yết chỉ của Hòa thượng Trí thủ để dịch.
Ngoài ra, gặp những chổ ngoài khả năng, không
tìm được tài liệu, chúng tôi có tham khảo ý kiến nơi
Thầy Viên-Minh và Ðại đức Hộ-Pháp ở Bửu long.
Bản Hán dịch này không đầy đủ như nguyên
bản chú giải bằng Pàly của Ngài Buddhaghosa, có một số
học giới bị lược đi, phần giải thích cũng chỉ nêu ra
những vấn đề cần thiết. Ngay cả trong phần giải thích này,
nếu không đối chiếu với Luật tạng Nam truyền và tham
khảo các bản chú thích khác về luật thì cũng khó nhận định
được các vấn đề mà tác giả muốn nói.
Dịch bộ luật này, chúng tôi hy vọng giới
thiệu đến độc giả một tác phẩm của Phật giáo Nam
truyền nằm trong hệ Hán dịch Bắc truyền Ðại tạng kinh mà
trước đây đã được các vị luật sư theo hệ Bắc truyền
ở Ðông Nam Á thường trích dẫn trong các bản chú thích về
luật trong Luật bộ Hán dịch. Ðồng thời, chúng tôi cũng
muốn đóng góp một phần tài liệu về luật Theravàda cho quý
vị Tăng ny trong các hệ phái ở Việt nam có lưu tâm nguyên
cứu về Luật. Ngoài ra, bản dịch này cũng để đáp ứng
một phần tâm nguyện dịch Tạng luật ra Việt ngữ của
Thầy Tịnh Hạnh, Ðài loan.
Những thuật ngữ, danh từ, những vấn đề mà
bản Hán văn phiên âm hay giải thích theo cách Hán dịch, chúng
tôi ghi Pàly vào để người đọc dễ nhận định. Tuy nhiên,
có những đoạn, chúng tôi ghi cả nguyên văn Pàly vào để các
vị đọc giả chỉ giúp chúng tôi rõ ý nghĩa vấn đề nếu
phát hiện những chổ sai nhầm hay không đúng với truyền
thống Luật của Theravàda do người dịch hay từ bản Hán
dịch thì chúng tôi sẽ sửa lại và chú thích rõ.
Sau khi dịch xong, tôi được Luật sư Thích Ðỗng
Minh chứng nghĩa cho từng cuốn.
Bản dịch này, chúng tôi sử dụng những thuật
ngữ đang dùng trong các bộ luật của Nam tông và Bắc tông
bằng Việt ngữ đang lưu hành. Tuy nhiên, vẫn có những câu,
những đoạn sẽ khó hiểu đối với những vị chưa quen
tiếp cận với văn luật và đó là điều chúng tôi không
thể làm khác đi được.
Ðây là bản dịch chưa hoàn chỉnh, tôi thành kính
mong các vị thiện tri thức chỉ dạy cho những chổ sai, sót
để bản dịch này được sửa chửa hoàn chỉnh hơn.
